Studenten van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) deden een onderzoek naar de kerk- en geloofsbeleving in de Protestantse Gemeente Oudega (W) c.a. Conclusie: de kerk moet weer terug naar haar roots.

Drie kwart jaar werkten vijf studenten van de CHE aan het onderzoek. In nauwe samenwerking met de gemeente zelf. Er werd gesproken met de kerkenraad, er waren verschillende gemeenteavonden, er volgden rondetafelgesprekken, tien straatinterviews en de jeugd werd geënquêteerd via internet. On-Nederlands qua opzet voor een dorpskerk. Ook volgde een afsluitend gesprek met gemeenteopbouwdeskundige dr. Jan Hendriks, bekend van zijn boeken Op weg naar de herberg, Kerkvernieuwing...een uitdaging en Verlangen en vertrouwen. ,,Dat gesprek heeft echt een extra verdieping aan het rapport gegeven”, zegt Hessel Veldhuis uit Oudehaske, een van de onderzoekers. Hendriks zette de conclusies inhoudelijk nog wat krachtiger neer.

Afgelopen dinsdag werden de resultaten bekendgemaakt op een gemeenteavond waar zo’n 25 mensen aanwezig waren. Dat aantal was mede zo laag door de repetitie voor het theater-muziekspektakel op de Aldegeaster Iepen Dei en het bloedhete weer. Het rapport werd door de aanwezigen positief ontvangen. De Protestante Gemeente Oudega (W) en omstreken kan de vergelijking doorstaan met het generieke beeld van de Protestantse Kerk, zo is te lezen. Kerkverlating, de afname van het aantal actieve kerkleden en de verlegenheid met de jongeren van de gemeente, het komt ook in deze gemeente voor. Daarom is wat de vijf studenten schreven in hun eindrapport te lezen als een soort blauwdruk voor veel meer (Friese dorps)kerken.  De studenten concluderen dat de identiteit van de gemeente nu niet voldoende helder is. Men moet terug naar de kern. ,,Er werd in 2009 wel een nieuw beleidsplan opgesteld door de gemeente, maar dit kent nog te weinig aansluiting met de gemeente en kan in principe van toepassing zijn op iedere willekeurige protestantse gemeente”, aldus Veldhuis. Daarom ligt er nu nieuw huiswerk. ‘We raden de gemeente aan in de komende tijd op zoek te gaan naar haar missie. Waarom bestaat de gemeente, wat is de waarde voor haar leden en voor de samenleving?’, is een van de aanbevelingen.

Startmotor
Uit het onderzoek blijkt ook dat er binnen de gemeente te weinig vorm wordt gegeven aan geestelijk leiderschap. ‘De kerkenraad kan hierin als bruggenbouwer fungeren en is als het ware de startmotor van de machine (de gemeente). De vonk kan pas overslaan als de startmotor zelf goed functioneert en goed onderhouden wordt. De kerkenraad kan een inspiratiebron zijn als zij zelf leeft vanuit de Bron.’ Als vertrekpunt wordt het bekende boek Leven uit de Bron van ds. Marius Noorloos aanbevolen.

Wat bleek uit onder meer de rondetafelgesprekken en de enquête is dat er niet of nauwelijks een gesprek tussen de generaties is. ‘Hoewel de jongeren wel aangeven dat ze door willen praten over christen-zijn in de huidige cultuur. Over hoe en wie God is, de plaats van Jezus, enzovoorts. Er zouden nieuwe manieren van onderwijs moeten worden gecreëerd of de oude moeten weer worden opgepakt.’ De jeugd is erg enthousiast is over de Spiritdiensten, blijkt uit het onderzoek. 75 procent van de respondenten bezoekt die. Die jeugd geeft nu aan dat de kerk neutraal is voor hun leven. Ze geven de gemeente een cijfer van 5,4 op de schaal 1-10. Ze missen de verbinding van het geloof met hun dagelijks leven en de kerkdiensten vormen voor hen ook geen bron van inspiratie. De kerkdiensten worden bezocht door een kleine kern van de gemeente van boven de zestig jaar. ‘De groep van 13-50 jaar is hier nauwelijks bij betrokken.’ De generatie onder de zestig mist niets in de kerkdienst. Zij wil geen andere vorm, maar heeft niet de behoefte de diensten te bezoeken. En als men een tijd niet is geweest, is er de schroom weer te gaan.’

De CHE-studenten keken ook naar de structuur in de gemeente. Er zou meer een ‘wij-cultuur’ moeten komen waarbij de kerkenraad een meer faciliterende rol krijgt en ook minder uitvoerend bezig is. De agenda van de kerkenraad moet terug in omvang: met maar liefst 80 procent. ‘Nu is het overgrote deel van de agenda management. Daarvoor in de plaats moet de trits mystiek (omgang met God), diaconia (dienst en bediening aan elkaar, evangelisatie) en koinonia (gemeenschap)  komen. De managementpunten op de agenda kunnen worden behandeld als hamerstukken, wanneer de verantwoordelijkheid blijft bij de daarbij aangewezen persoon in de kerkenraad.’ Confronterend is dat de kerkfusie tussen hervormden en gereformeerden verspreid over de dorpen niet had gemoeten, of in ieder geval anders. ‘Deze fusie heeft de gemeenschappen niet samengebracht, maar heeft juist gezorgd voor verwijdering. Afzonderlijke gemeenten hadden hun eigen relevantie binnen de gemeenschap van het dorp. Door het verwijderen van het centrale ontmoetingspunt is hun relevantie verdwenen.’ Veldhuis: ,,Het verdriet over hoe het met de fusie is gegaan kwam in bijna alle gesprekken naar voren. Er is bij velen het gevoel dat dat er door is gedrukt en er daardoor veel verloren is gegaan. Wij zeggen nu: als de gemeente zich verder gaat bezinnen, ga dan op zoek naar wat je identiteit is en kijk daarbij ook naar je geschiedenis en de rijkdom daarvan.”

Woonkernen
Ronduit vernieuwend is het idee van ecclesiale groepen in de woonkernen. ‘Deze groepen zijn breder dan bijbelstudiegroepen. Zij bestuderen met elkaar de Bijbel en de relevantie daarvan voor hun leven, daarnaast zijn zij er ook pastoraal voor elkaar, zodat een echte gemeenschap ontstaat. En zij zijn ook diaconaal in hun directe woonomgeving. Bijvoorbeeld soep brengen bij iemand, helpen verhuizen, et cetera.’ Besluiten in de gemeente dienen te worden genomen vanuit het Bijbels perspectief van oog hebben voor elkaar en voor de onderlinge verschillen, aldus het onderzoek. Het geluk: het hoeft allemaal niet in één keer veranderd en ingevoerd te worden. Het dient in een samenhangend geheel opgepakt te worden. ‘Jan Hendriks zegt hierover dat je dakpansgewijs moet werken. In verbinding met elkaar en toch stukje bij beetje aan de verschillende onderdelen werken. Dit kan niet ineens worden gerealiseerd, maar zal een proces van jaren zijn.’

De presentatie werd dinsdagavond afgesloten met de dertig mooiste citaten die mensen hadden opgeschreven in persoonlijke geloofsbrieven. Daarin lieten ze horen wat het geloof en de kerk voor hen betekent. Veldhuis: ,,Na afloop kwam een vrouw bij me met tranen in de ogen. Ze zei: dit geeft moed. Ik had grote twijfel over de geloofsbeleving in onze gemeente, maar hieruit blijkt dat we wel degelijk een op God gerichte kerk zijn.”

Bron: Friesch Dagblad, 1 juli 2011